اکبر ترکان صاحب نظریه «ضرر تاخیر در اجرای برجام روزانه 100 میلیون دلار» در مصاحبه¬ای مدعی شده که رد لوایح FATF اشتباه بود! اما بررسی دقیق‌تر ادعاهای وی، بر درستی تصویب نشدن لوایح FATF صحه می‌گذارد.
در روزهای ابتدایی سال 99 اکبر ترکان، مشاور پیشین رئیس جمهور در مصاحبهای با ایلنا با تاکید بر اینکه تصویب نشدن لوایح مرتبط با FATF اشتباه بوده، گفت : « این عدم تصویب ابزاری می‌شود که ما را از ظرفیت‌های بانکداری بین‌المللی محروم می‌کند، فرض کنیم یک روز تحریم‌های ایالات متحده تمام شود ما بدون حل کردن مساله‌ی FATF نمی‌توانیم با بانک‌های بین‌المللی کار کنیم، به عقیده من در این زمینه اشتباه صورت گرفت. ما نباید فشار تحریم‌ها علیه خودمان را تشدید کنیم.»
تحریم‌ها یا FATF، مساله اصلی روابط بانکی خارجی چیست؟
ترکان ادعا کرده است که محروم شدن ایران از روابط بانکی بدلیل تصویب نشدن لوایح FATF است. اما وی به این سوال پاسخ نداده که در شرایط تحریم، مگر ایران با چند بانک خارجی رابطه دارد که تصویب نشدن لوایح پالرمو و CFT ما را از داشتن آن محروم کند؟ یا اینکه اجرای بیش از 95 درصد مفاد برنامه اقدام FATF چه گشایشی در روابط بانکی ایران ایجاد کرده که همچنان ترکان و جریان همفکر او بر ضرورت اجرای 5 درصد باقی‌مانده برنامه اقدام و تصویب کنوانسیون‌های پالرمو و CFT تاکید می¬کنند؟ واقعیت این است که مسئله اصلی همکاری نکردن بانک‌های خارجی با ایران، لیست اقدامات مقابله‌ای گروه ویژه اقدام مالی نیست، بلکه ساختار تحریم‌های ثانویه آمریکا و جریمه‌های سنگین این کشور باعث همکاری نکردن بانک‌ها با ایران می‌شود.
چشم‌انداز تعامل با FATF پس از لغو تحریم‌ها
ترکان و سایر حامیان FATF باید به این نکته توجه کنند که وقتی می‌توان از FATF سخن به میان آورد که تحریم‌ها به صورت کامل لغو و تضمین عملی از دشمن برای بازنگرداندن تحریم‌ها گرفته شود. در واقع تحریم، ابزاری راهبردی برای آمریکاست و نمی¬توان با خوش خیالی‌ای که در ماجرای برجام تجربه شد به لغو کامل تحریم ها دل بست. بنابراین در حال حاضر چشم انداز روشنی به کنارگذاشتن این سلاح راهبردی از سوی آمریکا پیش روی ما قرار ندارد.
تصویب لوایح FATF و تشدید فشار تحریم‌ها
رعایت استانداردهای FATF منجر به افزایش اثر تحریم‌هاست، نه عدم رعایت آن! آمریکا برای اثرگذاری بیشتر تحریم‌ها به دنبال شفافیت نظام مالی ایران در عرصه بین الملل است. هسته اصلی استانداردهای FATF شفافیت نظام مالی و بانکی کشور برای طرف¬های خارجی است که منجر به افزایش اثرگذاری تحریم¬ها و بستن راه¬های دور زدن تحریم خواهد شد.
بررسی توصیه‌های ۴۰ گانه گروه ویژه اقدام مالی به خوبی نشان می‌دهد که هسته اصلی توصیه‌ها افزایش شفافیت است. برای مثال توصیه‌های ناظر به شناسایی دقیق مشتری (CDD) یا شناسایی ذی‌نفع واقعی یا در توصیه شماره ۴۰ مشاهده می‌شود که این نهاد از کشورها می‌خواهد اختیارات قانونی لازم را به «واحدهای اطلاعات مالی (FIU) » خود بدهند تا بدون محدودیت و به طور گسترده با همتایان خارجی خود تبادل موثر اطلاعات داشته باشند.
این بخش از توصیه‌های گروه ویژه اقدام مالی که ناظر به همکاری اطلاعاتی با سایر کشورهاست به ما نشان می‌دهد که شفافیت نظام بانکی که مدنظر FATF است نه برای حاکمیت داخلی، بلکه برای نظام بین‌الملل ایجاد می‌شود. به عبارت دیگر FATF به دنبال ایجاد شفافیت عمیق برای نظام بین‌الملل است.
دیوید کوهن، معمار تحریم ها علیه ایران در تشریح دلایل موفقیت اعمال تحریم‌های مالی علیه ایران چهار علت اصلی را بیان می‌کند. اولین علت موفقیت را دیوید کوهن شفافیت موجود در نظام بانکی می‌داند. وی می‌گوید: « موفقیت تحریم‌های ما بستگی به وجود یک سیستم مالی شفاف و خوب تنظیم شده دارد. بر اساس مجموعه‌ای از اطلاعات کلیدی در مورد ماهیت معاملات مالی، طرفین شرکت کننده، و افرادی که در نهایت از آنها بهره‌مند می‌شوند، ما معاملات را برای بازیگران غیر قانونی که سعی می کنند خود را پشت اقتصاد قانونی پنهان کنند سخت‌تر می‌کنیم. به همین دلیل است که شفافیت مالی – ساختمان آن ، محافظت از آن ، و اجرای آن – در هسته ماموریت امنیت ملی وزارت خزانه داری ما قرار دارد. »
این اظهارات نشانگر آن است که شفافیت و اشتراک گذاری اطلاعات در FATF ، عاملی برای موثرتر و هدفمند شدن تحریم های آمریکا در سطح جهان است و FATF نیز در نقش بازوی بین المللی وزارت خزانه داری آمریکا عمل می¬کند. برای روشن شدن ابعاد این موضوع که تصویب لوایح مرتبط با FATF چگونه می¬توانست به افزایش اثرگذاری تحریم¬ها منجر شود، کافیست نگاهی به اظهارات صریح و روشن مقامات آمریکایی بیندازیم. خوآن زاراته، معاون سابق مدیریت مبارزه با تروریسم و جرائم مالی در وزارت خزانه داری آمریکا برای تبیین بهتر جایگاه FATF در فشار بر ایران در کتاب «جنگ خزانه داری ها» صراحتا می گوید: «برای قرار دادن ایران در تنگنا و سخت¬تر کردن شرایط برای این کشور، به حضور کامل FATF نیاز است.»
مدتی پیش نیز مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا صریحا خواستار تصویب بدون حق شرط دو کنوانسیون پالرمو و CFT توسط ایران شد. و حتی صریح تر از این، منوچین وزیر خزانه داری آمریکا صراحتا می گوید : « FATF مانع دور زدن تحریم ها می شود.»
لذا کاملا روشن است که آمریکا برای دقیق‌تر کردن تحریم‌ها به اجرای لوایح FATF توسط ایران نیاز اساسی دارد و وزارت خزانه‌داری آمریکا به عنوان اتاق جنگ اقتصادی این کشور نیز از آن جهت تحریم حداکثری نهایت استفاده را خواهد کرد. البته خوشبختانه با هوشمندی مجمع تشخیص مصلحت نظام، این سلاح تحریمی کارآیی خود را از دست داد.
