گروه اقتصادی-رجانیوز: یک سال قبل بود که دولت آمریکا با خروج از برجام، وعده داد صادرات نفت ایران را به صفر خواهد رساند اما در انتها نه تنها نتوانست صادرات را به صفر برساند که محبور شد برای جلوگیری از وقوع بحران بحران نفتی و افزایش قیمت آن، هشت کشور را از تحریمهای نفتی ایران به مدت شش ماه معاف کند.
به گزارش رجانیوز، دوشنبه گذشته دولت آمریکا بار دیگر به طور رسمی اعلام کرد که «دیگر معافیتهای تحریمی مشتریان نفتی ایران را تمدید نخواهد کرد.»
مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا در یک کنفرانس خبری گفت واشنگتن در راستای کمپین فشار حداکثری همچنان تلاش میکند صادرات نفت ایران را به صفر رسانده و این کشور را از درآمد اصلی خود محروم کند و از همین رو هیچ معافیتی برای خرید نفت ایران صادر نخواهد کرد.
آیا آمریکا میتواند فروش و صادرات نفت ایران به صفر برساند؟
یکی از پشتوانه های آمریکا برای به صفر رساندن بدون مشکل فروش نفت ایران، تولید نفت توسط عربستان است. به عبارتی، دولت ایالات متحده برای به صفر رساندن بی درد سر تولید و عرضه نفت ایران به کشور های مختلف، حساب ویژهای روی سعودیها باز کرده است.
هرچند عربستان از تولید کننده های بزرگ نفت در جهان به شمار میرود، اما نکتهای که ترامپ در این باره باید به آن توجه کند این است که بنا به اظهارات خود سعودی ها، عربستان نمیتواند کاهش عرضه نفت ایران را جبران کند.
سال گذشته چند روز پس از آنکه محمد بن سلمان ولیعهد سعودی مدعی شد عربستان میتواند 12 میلیون بشکه نفت به بازار صادر کند، خالد الفالح وزیر انرژی عربستان به صراحت اعلام کرد که کشورش نمیتواند کاهش عرضه نفت ایران را جبران کند.
عدم صادرات ایران، مساوی است با افزایش قیمت نفت
بلوف اخیر آمریکایی ها مبنی بر اینکه صادرات نفت ایران را به صفر خواهند رساند، درحالی است که عدم پمپاژ نفت از سوی ایران به بازار، کشور های وارد کننده نفت را با مشکلات متعددی روبرو خواهد کرد.
با توجه به این که دو کشور بزرگ تولید کننده نفت، ونزوئلا و لیبی با بحران های مختلفی مواجه هستند و این بحران بر تولید نفتشان نیز تاثیر گذار بوده است، جلوگیری از صادرات نفت ایران، به نفع کشور های وارد کننده نخواهد بود. چرا که در این صورت، کمبود نفت در بازار های جهانی [که ناشی از عدم تولید نفت در ایران خواهد بود]، منجر به افزایش قیمت نفت خواهد شد.
به عبارتی، کشور هایی که وارد کننده نفت هستند، افزایش قیمت نفت را بر نمیتابند و پیش بینی میشود که در مقابل تصمیم آمریکایی ها مقاومت کنند.
تغییر نوع نفت برای کشور ها هزینه بر خواهد بود
از طرفی دیگر این نکته نیز باید مورد توجه قرار گیرد که پالایشگاههای کشور های وارد کننده نفت، بر اساس نوع نفتی که وارد میکنند تنظیم میشود. یعنی کشوری که مشتری نفت ایران بوده است، پالایشگاه های خود را بر اساس نوع نفت ایران تنظیم کرده است و به یکباره نمیتواند نوع دیگری را جایگزین نفت ایران کند. چرا که تغییر سیستم پالایشگاه ها، هزینه های گزافی را برای کشور ها به بار خواهد آورد. کما اینکه چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه نیز پس از تمدید نشدن معافیتهای نفتی ایران از سوی آمریکا اعلام کرد، "تغيير منبع خريد نفت كار سادهاى نيست و [به دليل تفاوت نفت كشورها] نيازمند تغيير فناورى پالايشگاه است كه هزينه سنگينى برای کشور واردکننده در پى دارد."
آمریکا روی ذخایر خود حساب باز کرده است
دولت آمریکا برای تامین نفت مشتریان آسیایی، در فقدان نفت ایران، روی ذخایر استراتژیک نفت خود نیز حساب باز کرده است.
از همین رو مایک پمپئو نیز روز گذشته پس از اعلام لغو معافیتهای نفتی ایران گفت آمریکا اکنون خود نیز به یک صادرکننده بزرگ نفت تبدیل شده و میتواند در کنار عربستان به تنظیم بازار نفت کمک کند.
این درحالی است که «ذخایر نفتی استراتژیک آمریکا در دهه ۷۰ میلادی و در پی فلج شدن اقتصاد این کشور ایجاد شد؛ یعنی زمانی که پس از جنگ اعراب و رژیم صهیونیستی در سال ۱۹۷۳، کشورهای عربی صادرات نفت خود را به کشورهای غربی و ایالات متحده متوقف کردند. از آن زمان تاکنون، آمریکا چندین بار در مواقع اضطراری از جمله در زمان وقوع توفان کاترینا در سال ۲۰۰۵ و توقف تولید نفت در لیبی در سال ۲۰۱۱ از این ذخایر استراتژیک برای تامین نیاز داخلی خود استفاده کرده است اما کارشناسان بازار نفت معتقدند این بار استفاده از این ذخائر کمکی به تنظیم بازار نفت نخواهد کرد.»
هزینه 5 میلیارد دلاری تحریم نفتی ایران
«هزینه تحریم نفتی ایران در صورت شکست خوردن از بُعد اقتصادی نیز قابل تامل است. رویترز هفته گذشته همزمان با گمانهزنیها درباره احتمال تمدید نشدن معافیتهای تحریمی ایران در گزارشی نوشت: «آمریکا سالانه ۵ میلیارد بشکه سوخت در داخل مصرف میکند. بنابراین، اگر تحریم ایران بهای نفت را حتی به میزان یک دلار در هر بشکه افزایش دهد، این مساله (تحریم نفتی ایران) سالانه ۵ میلیارد دلار برای مصرفکنندگان آمریکایی هزینه در بر خواهد داشت.»»
گرانی بازار از کاهش صادرات نفتی ایران روز گذشته نیز خیلی زود خودش را در معاملات نفتی نشان داد. با وجود آنکه پمپئو در کنفرانس خبری خود مدعی شد لغو معافیتهای تحریمی ایران و حذف نفت این کشور از بازار به خاطر افزایش تولید نفت عربستان و امارات و خود آمریکا تاثیری بر قیمتها نخواهد گذاشت، اسکاینیوز دقایقی پس از پایان کنفرانس خبری وی از افزایش دو درصدی بهای نفت خبر داد.
برخی رسانهها نیز گزارش دادند بهای نفت خام برنت دریای شمال در پی تصمیم آمریکا علیه ایران با بیش از سه درصد افزایش به بشکهای ۷۴.۳۱ دلار رسید که این رقم از رکورد هفته گذشته (۷۲.۲۷ دلار) عبور کرد. حتی نفت خام «وست تگزاس اینترمیدیت» آمریکا نیز با ۲.۴ درصد افزایش به ۶۵.۵۲ دلار در هر بشکه رسید.
در هر حال با توجه به نکات فوقالذکر، باید توجه داشت که ادعای آمریکایی ها مبنی بر جلوگیری کامل از تولید و صادرات نفت ایران، بیش از اینکه راهکاری عملی برای تحت فشار قرار دادن ایران باشد، بیشتر یک بلوف سیاسی برای گرم نگه داشتن تنور تحریمهای چهل ساله ایران است.